Jak rozumieć i interpretować krzywą EKG

EKG to badanie, którego celem jest graficzne przedstawienie czynności elektrycznej serca.

Czym jest EKG?

EKG to badanie, którego celem jest graficzne przedstawienie czynności elektrycznej serca. Obraz ten wykazuje wychylenia od linii podstawowej, zwanej także linią izoelektryczną.

Wychylenia te nazywamy załamkami:

• P,
• Q,
• R,
• S,
• T,
• U.

Poniższa rycina przedstawia krzywą EKG z zaznaczonymi załamkami.

Każdy załamek odpowiada depolaryzacji (rozładowanie elektryczne) albo repolaryzacji (ponowne naładowanie) określonego obszaru serca.

Czas trwania linii izoelektrycznej pomiędzy załamkami nazywamy odcinkami, zaś łączny czas trwania odcinków i sąsiadującego załamka to odstępy.

Poniższa rycina przedstawia oznaczenia anglojęzyczne krzywej EKG.

*Wave – załamek, Segment – odcinek, Complex – zespół, Interval – odstęp

Za co odpowiadają poszczególne załamki?

1. Załamek P – powstaje w wyniku depolaryzacji mięśniówki przedsionków szerzącej się z węzła zatokowo – przedsionkowego. Powinien być + w odprowadzenia: I, II, aVL, zaś – w odprowadzeniu aVR.

Jego patologiczne kształty to:

• podwyższenie,
• poszerzenie,
• dwuszczytowość,
• odwrotność.

Amplituda tego załamka powinna wynosić do 2,5 mm w odprowadzeniach kończynowych oraz do 3 mm w odprowadzeniach przedsercowych. Czas trwania załamka P powinien wynosić 100 ms.

Patologie załamka T mogą świadczyć o:

• zahamowaniu zatokowym lub bloku zatokowo-przedsionkowym,
• pobudzeniu z łączenia przedsionkowo-komorowego,
• częstoskurczu,
• migotaniu przedsionków,
• trzepotaniu przedsionków,
• pobudzeniu przedsionkowym,
• pobudzeniu z dolnej części przedsionka,
• przewadze układu parasympatycznego,
• przewadze układu sympatycznego,
• przeroście prawego przedsionka,
• przeroście lewego przedsionka,
• zaburzeniu przewodzenia wewnątrzprzedsionkowego.

2. Załamek Q – jest to pierwszy ujemny załamek zespołu QRS, odpowiada za depolaryzacje przegrody międzykomórkowej. Przebiega ona od lewej, do prawej strony. Często jest nieobecny.

3. Załamek R – jest to pierwszy dodatni załamek zespołu QRS.

4. Załamek S – jest drugim ujemnym załamkiem zespołu QRS.

5. Zespół QRS – powstaje w skutek depolaryzacji komór mięśnia sercowego. Jego nie powinien przekraczać 0,10 s.

Patologie tego zespołu mogą świadczyć o:

• przeroście lewej komory,
• bloku lewej odnogi pęczka Hisa,
• zespole preekscytacji,
• przeroście prawej komory,
• bloku prawej odnogi pęczka Hisa,
• zawale tylnej ściany serca,
• rozległym uszkodzeniu serca,
• niedoczynności tarczycy,
• płynie w worku osierdziowym,
• przeroście komór znacznego stopnia,
• ogniskowym bloku śródkomorowym,
• pełnościennym zawale serca,
• przerostowej kardiomiopatii.

6. Załamek T ( – ) tworzy się w wyniku repolaryzacji komór, w kierunku od nasierdzia do wsierdzia. Z reguły jest ( + ). Odwrócenie załamka może być spowodowane: niedokrwieniem mięśnia sercowego, blokiem odnogi pęczka Hisa. Powinien trwać 120 ms.

Patologia załamka T może świadczyć o :

• ostrym niedotlenieniu serca,
• przewagą układu parasynaptycznego,
• hiperkaliemii,
• przewadze układu synaptycznego,
• niedotlenieniu mięśnia serca,
• zawale podwsierdziowym,
• zawale pełnościennym,
• bloku odnóg pęczka Hisa.

7. Załamek U – występuje jedynie w 25 % zapisów EKG. Najprawdopodobniej jest wyrazem repolaryzacji włókien Purkiniego. Jest to załamek dodatni, który występuje bezpośrednio po załamku T.

Za co odpowiadają poszczególne odcinki?

1. Odcinek PQ – jest to część krzywej EKG mierzona od końca załamka P do początku zespołu QRS, ukazuje przejście depolaryzacji przez węzeł przedsionkowo – komorowy i pęczek przedsionkowo – komorowy. Powinien trwać 50 ms.

Patologie odstępu PQ mogą oznaczać:

• blok przesionkowo-komorowy I, II i III stopnia,
• zespół preekscytacji,
• rozkojarzenie przedsionkowo-komorowe.

2. Odcinek ST – mierzony jest od końca zespołu QRS do początku załamka T, przedstawia wolną repolaryzacje komór mięśnia sercowego. Powinien trwać 120 ms. Jego prawidłowa wysokość to linia izoelektroniczna. Może nieznacznie wychylać się ku górze. Obniżenie jego wartości poniżej 0,5 mm jest nieprawidłowe, zaś uniesienie występuje w ostrym zawale serca i zapaleniu osierdzia.

Patologie odcinka ST mogą świadczyć o :

• świeżym zawale serca,
• anginie Prinzmetala,
• tętniaku pozawałowym,
• ostrym zapaleniu osierdzia,
• zespole wczesnej repolaryzacji,
• niedotlenieniu mięśnia serca,
• przeroście i przeciążeniu komór,
• blokach odnóg pęczka Hisa.

3. Odcinek TP –odcinek krzywej EKG od końca załamka T do początku kolejnego załamka P, odpowiada okresowi kiedy komory i przedsionki znajdują się w rozkurczu.

Za co odpowiadają poszczególne odstępy?

1. Odstęp PQ – część krzywej EKG mierzona od początku załamka P do początku zespołu QRS, odpowiada za przewodzenie depolaryzacji od węzła zatokowo przedsionkowego do komór mięśnia sercowego. Powinien trwać 150 ms.

2. Odstęp QT –mierzony od początku zespołu QRS do końca załamka T, odpowiada czasowi trwania depolaryzacji i repolaryzacji komór mięśnia sercowego. Jest zależny między innymi od częstości rytmu serca ( im jest ona większa, tym odstęp QT jest krótszy). Czas trwanie nie powinien przekraczać 0,40 s.

Patologia odstępu QT może świadczyć o :

• zaburzeniach elektrolitowych,
• niedotlenieniu mięśnia serca,
• naczyniopochodnych chorobach OUN.

3. Odstęp RR – jest to odległość pomiędzy wierzchołkami dwóch kolejnych załamków R. Służy do obliczenia czynności rytmu serca, ponieważ jest wyrazem czasu trwania jednej ewolucji serca.

4. Odstęp PP – podobnie ja w przypadku odstępu RR, to odległość między wierzchołkami dwóch kolejnych załamków P. Jeżeli rytm serca jest miarowy, odstęp PP jest równy odstępowi RR.

Co to są odprowadzenia i do czego się je wykorzystuje?

Odprowadzenia dają możliwość odbioru potencjałów elektrycznych generowanych przez mięsień sercowy.

Dzielą się na:

1. Jednobiegunowe – gdzie elektrodą badającą jest elektroda dodatnia, która umieszczona jest w miejscu badanego potencjału. Druga elektroda jest elektrodą obojętną, a jej napięcie jest równe zeru.

2. Dwubiegunowe – elektrody umieszczone są w punktach o różnym potencjale i zapisują różnice potencjałów między dwoma punktami.

Standardowy elektrokardiogram posiada 12 odprowadzeń, z czego 3 to odprowadzenia kończynowe dwubiegunowe, trzy odprowadzenia kończynowe jednobiegunowe, sześć odprowadzeni przedsercowych jednobiegunowych.

Odprowadzenia dwubiegunowe kończynowe to:

• odprowadzenie I rejestruje różnice potencjałów pomiędzy: lewym przedramieniem ( + ), a prawym przedramieniem ( – ),
• odprowadzenie II rejestruje różnice potencjałów pomiędzy: lewym podudziem ( + ), a prawym przedramieniem ( – ),
• odprowadzenie III rejestruje różnice potencjałów pomiędzy: lewym podudziem ( + ), a lewym przedramieniem ( – ).

Poniższa rycina przedstawia odprowadzenia kończynowe dwubiegunowe.

Odprowadzenia kończynowe jednobiegunowe to:

• odprowadzenie aVR – z prawej kończyny górnej,
• odprowadzenie aVL – z lewej kończyny górnej,
• odprowadzenie aVF – z lewej kończyny dolnej.

Poniższa rycina przedstawia odprowadzenia kończynowe jednobiegunowe.

Odprowadzenia jednobiegunowe przedsercowe to:

• odprowadzenie V1 – (elektroda czerwona) umieszczona w IV międzyżebrzu, przy prawym brzegu mostka,
• odprowadzenie V2 – (elektroda żółta) umieszczona w IV międzyżebrzu, przy lewym brzegu mostka,
• odprowadzenie V3 – (elektroda zielona) umieszczona w połowie między V2 i V4,
• odprowadzenie V4 – (elektroda brązowa) umieszczona w V międzyżebrzu w linii środkowo-obojczykowej lewej,
• odprowadzenie V5 – (elektroda czarna) umieszczona na poziomie V4 w linii pachowej przedniej lewej,
• odprowadzenie V6 – (elektroda fioletowa) umieszczona na poziomie V4 w linii pachowej środkowej lewej.

Należy pamiętać, że elektrodę obojętną stanowią w tym przypadku przewody trzech odprowadzeni kończynowych. Jest to tak zwana elektroda Wilsona.

Poniższa rycina przedstawia odprowadzenia jednobiegunowe przedsercowe.