Sonoterapia to metoda powszechnie stosowana w fizjoterapii, polegająca na oddziaływaniu falą ultradźwiękową. Często nazywana jest również mikromasażem w związku z wywoływanymi drganiami mechanicznymi tkanek.
W artykule znajdziesz:
- Definicja ultradźwięków
- Ultradźwięki z punktu widzenia zjawisk fizycznych
- Wpływ ultradźwięków na organizm
- Kawitacja
Co to są ultradźwięki – definicja
Ultradźwięki to fale mechaniczne powstające na skutek mechanicznego drgania cząsteczek ośrodka sprężystego o częstotliwości powyżej 16kHz (20kHz). W fizykoterapii stosuje się jednak przede wszystkim częstotliwości takie jak 1MHz i 3MHz.
Dowiedz się więcej o ultradźwiękach: Zastosowanie ultradźwięków w fizykoterapii
Ultradźwięki z punktu widzenia zjawisk fizycznych
Fala mechaniczna ze względu na swoje własności fizyczne przenosi się na kolejne ośrodki na granicy których następuje podział energii. Część jest odbijana, część pochłaniana, a pozostała energia przechodzi do kolejnego ośrodka. Poszczególne wartości (ilości energii) zależą od właściwości ośrodków. Energia może być pochłaniana szybko albo bez strat. Sprawdź jaki jest współczynnik absorpcji w różnych tkankach: Ultradźwięki – główny efekt terapeutyczny
Jak działają ultradźwięki – wpływ na organizm ludzki
Fale ultradźwiękowe wpływają w korzystny sposób na organizm człowieka. Wyróżnić można różne efekty uzyskiwane podczas zabiegów z wykorzystaniem terapii ultradźwiękowej. Oddziałanie może być miejscowe albo ogólnoustrojowe.
Zmiany pierwotne – działanie miejscowe
- oddziaływanie nietermiczne
Efekt mechaniczny jest związany z występującą podczas zabiegu różnicą ciśnień fali ultradźwiękowej. Zjawisko to określa się efektem mikromasażu. Fala wnika w tkankę i wychyla cząsteczki, stąd wzięła się nazwa „wewnętrzny masaż tkankowy”.
- oddziaływanie fizykochemiczne
Ultradźwięki prowadzą również do przyspieszenia rozpadu białek oraz szybkości dyfuzji (wzrost pH).
- oddziaływanie termiczne
Efekt termiczny jest związany z powstającym ciepłem wywoływanym przez fale ultradźwiękowe. Absorpcja w tkankach powoduje wydzielanie ciepła oraz ich rozgrzanie. Poniższa tabela przedstawia współczynnik absorpcji w różnych tkankach.
Tkanka | 1MHz | 3MHz |
Tłuszczowa | 0,14 | 0,42 |
Nerwowa | 0,20 | 0,6 |
Mięśniowa (aplikacja podłużna) | 0,76 | 2,28 |
Mięśniowa (aplikacja poprzeczna) | 0,28 | 0,84 |
Chrzęstna | 1,16 | 3,48 |
Kostna | 3,22 | b.d. |
W przypadku gdy ze względu na zjawisko odbicia fala ultradźwiękowa zostanie „uwięziona” pomiędzy okostną, a kością możemy mieć do czynienia ze zjawiskiem ścinania. Przy okazji tego zjawiska fala zmienia się z poprzecznej w podłużną i może doprowadzić do niekorzystnych konsekwencji, a mianowicie uszkodzenia styku okostna/kość. Z tego względu należy zachować szczególną ostrożność przy przeprowadzaniu zabiegów w okolicy kości. W takim przypadku pracujemy na mniejszych dawkach lub korzystamy z trybu impulsowego.
Zmiany wtórne – działanie ogólne
Ultradźwięki oddziałują na zakończenia nerwowe i w ten sposób stymulują układ współczulny. Ma to korzystny wpływ między innymi na serce, ciśnienie tętnicze czy układ oddechowy. W efekcie następują takie zmiany jak:
- zwiększenie przepuszczalności błon komórkowych
- zmiany w strukturze koloidów tkankowych i ich uwodnienie
- usprawnienie oddychania tkankowego
- zwiększenie przemiany materii komórek
- zmiany w układach jonowych tkanek
W wyniku połączenia efektów oddziaływania wszystkich opisanych powyżej zjawisk ultradźwięki mają następujące oddziaływanie na organizm ludzki:
- przeciwbólowe oraz przeciwzapalne
- zwiększające ukrwienie tkanek
- zmniejszające napięcie mięśni
- zwiększające rozciągliwość tkanki łącznej (blizny, stany po urazach mięśni i torebek stawowych)
- przyspieszają gojenie ran
Zjawisko kawitacji
Za jeden z niekorzystnych efektów oddziaływania ultradźwięków można uznać kawitacje. Są to pęcherzyki wypełnione parami cieczy, tworzące się na wskutek rozrywania cząsteczek pod wpływem podciśnienia. Powstają przy zastosowaniu dużych mocy fali, dlatego w urządzeniach przeznaczonych do terapii ultradźwiękami istnieje ograniczenie dawki. Zjawisko kawitacji – dowiedz się więcej
Ultradźwięki – jak wygląda zabieg urządzeniem do sonoterapii?