Ultradźwięki w fizykoterapii – wpływ na organizm

Sonoterapia to metoda powszechnie stosowana w fizjoterapii, polegająca na oddziaływaniu falą ultradźwiękową. Często nazywana jest również mikromasażem w związku z wywoływanymi drganiami mechanicznymi tkanek.

W artykule znajdziesz:

1. Definicja ultradźwięków
2. Ultradźwięki z punktu widzenia zjawisk fizycznych
3. Wpływ ultradźwięków na organizm
4. Kawitacja

Co to są ultradźwięki  – definicja

Ultradźwięki to fale mechaniczne powstające na skutek mechanicznego drgania cząsteczek ośrodka sprężystego o częstotliwości powyżej 16kHz (20kHz). W fizykoterapii stosuje się jednak przede wszystkim częstotliwości takie jak 1MHz i 3MHz.

Dowiedz się więcej o ultradźwiękach: Zastosowanie ultradźwięków w fizykoterapii

Ultradźwięki z punktu widzenia zjawisk fizycznych

Fala mechaniczna ze względu na swoje własności fizyczne przenosi się na kolejne ośrodki na granicy których następuje podział energii. Część jest odbijana, część pochłaniana, a pozostała energia przechodzi do kolejnego ośrodka. Poszczególne wartości (ilości energii) zależą od właściwości ośrodków. Energia może być pochłaniana szybko albo bez strat. Sprawdź jaki jest współczynnik absorpcji w różnych tkankach: Ultradźwięki – główny efekt terapeutyczny

Jak działają ultradźwięki – wpływ na organizm ludzki

Fale ultradźwiękowe wpływają w korzystny sposób na organizm człowieka. Wyróżnić można różne efekty uzyskiwane podczas zabiegów z wykorzystaniem terapii ultradźwiękowej. Oddziałanie może być miejscowe albo ogólnoustrojowe.

Zmiany pierwotne – działanie miejscowe

• oddziaływanie nietermiczne

Efekt mechaniczny jest związany z występującą podczas zabiegu różnicą ciśnień fali ultradźwiękowej. Zjawisko to określa się efektem mikromasażu. Fala wnika w tkankę i wychyla cząsteczki, stąd wzięła się nazwa „wewnętrzny masaż tkankowy”.

• oddziaływanie fizykochemiczne

Ultradźwięki prowadzą również do przyspieszenia rozpadu białek oraz szybkości dyfuzji (wzrost pH).

• oddziaływanie termiczne

Efekt termiczny jest związany z powstającym ciepłem wywoływanym przez fale ultradźwiękowe. Absorpcja w tkankach powoduje wydzielanie ciepła oraz ich rozgrzanie. Poniższa tabela przedstawia współczynnik absorpcji w różnych tkankach.

W przypadku gdy ze względu na zjawisko odbicia fala ultradźwiękowa zostanie „uwięziona” pomiędzy okostną, a kością możemy mieć do czynienia ze zjawiskiem ścinania. Przy okazji tego zjawiska fala zmienia się z poprzecznej w podłużną i może doprowadzić do niekorzystnych konsekwencji, a mianowicie uszkodzenia styku okostna/kość. Z tego względu należy zachować szczególną ostrożność przy przeprowadzaniu zabiegów w okolicy kości. W takim przypadku pracujemy na mniejszych dawkach lub korzystamy z trybu impulsowego.

Zmiany wtórne – działanie ogólne

Ultradźwięki oddziałują na zakończenia nerwowe i w ten sposób stymulują układ współczulny. Ma to korzystny wpływ między innymi na serce, ciśnienie tętnicze czy układ oddechowy. W efekcie następują takie zmiany jak:

• zwiększenie przepuszczalności błon komórkowych
• zmiany w strukturze koloidów tkankowych i ich uwodnienie
• usprawnienie oddychania tkankowego
• zwiększenie przemiany materii komórek
• zmiany w układach jonowych tkanek

W wyniku połączenia efektów oddziaływania wszystkich opisanych powyżej zjawisk ultradźwięki mają następujące oddziaływanie na organizm ludzki:

• przeciwbólowe oraz przeciwzapalne
• zwiększające ukrwienie tkanek
• zmniejszające napięcie mięśni
• zwiększające rozciągliwość tkanki łącznej (blizny, stany po urazach mięśni i torebek stawowych)
• przyspieszają gojenie ran

Zjawisko kawitacji

Za jeden z niekorzystnych efektów oddziaływania ultradźwięków można uznać kawitacje. Są to pęcherzyki wypełnione parami cieczy, tworzące się na wskutek rozrywania cząsteczek pod wpływem podciśnienia. Powstają przy zastosowaniu dużych mocy fali, dlatego w urządzeniach przeznaczonych do terapii ultradźwiękami istnieje ograniczenie dawki. Zjawisko kawitacji – dowiedz się więcej