LIPUS (Low intensity pulsed ultrasound) ultradźwięki o niskiej intensywności
Ultradźwięki są to fale sprężyste o częstotliwościach większych od słyszalnych obejmujące szeroki zakres częstotliwości. W terapii fizykalnej stosuje się głównie częstotliwości od 0.8 do 3,5 MHz. Natężenie ultradźwięków w fizjoterapii (czasowy szczyt wartości) kształtuje się w zakresie od 0.1 do 2 W/cm2 (w Stanach Zjednoczonych), a do 3 W/cm2 (w Europie).
Działanie biologiczne – ultradźwięki o niskiej intensywności
W fizykoterapii stosowana jest podłużna fala ultradźwiękowa. Fala niesie ze sobą energię, która po absorpcji przez tkankę zamienia się w ciepło. Wywołuje także poza-termiczne skutki w postaci kawitacji, mechanizmów naprężeniowych, przepływów mikrostrumieniowych. Największa ilość energii ultradźwiękowej absorbowana jest w tkankach człowieka o dużej zawartości białek, takich jak ścięgna czy chrząstka stawowa.
Działanie biologiczne ultradźwięków jest wypadkową działania cieplnego, mechanicznego i fizykochemicznego.
Ultradźwięki w fizykoterapii (LIPUS)
Coraz większe zainteresowanie wzbudza zastosowanie w terapii ultradźwięków o niskiej intensywności (ang. low-intensity pulsed ultrasound – LIPUS). Ultradźwięki o niskiej intensywności emitowane są w formie pulsacyjnej o średniej mocy [SATA] do 0,1 W/cm2 (100 mW/cm2), niskiej częstotliwości najczęściej 1,5 MHz, krótkich cyklach pracy 20%, częstotliwości powtarzania impulsów około 1 kHz. Głowica ultradźwiękowa pozostaje podczas zabiegu w miejscu tzw. metoda stacjonarna. Te parametry (ultradźwięki o niskiej intensywności) znacznie różnią się od tych stosowanych w przypadku interwencji cieplnych. Te opierają się na natężeniach akustycznych, które są 1-4 razy większe niż LIPUS.
Ultradźwięki o niskiej intensywności nie powodują efektów termicznych i niszczących, przyspieszają gojenie się otwartych ran, a także ścięgien, nerwów oraz kości. Wspomagają gojenie się ostrych i podostrych stanów zapalnych.
Ultradźwięki o niskiej intensywności w złamaniach
Ostatnie badania wykazały, że ultradźwięki o niskiej intensywności mają pozytywny wpływ na odzyskiwanie tkanki łącznej w ogóle i w szczególności na tkance kostnej.
Doświadczenia laboratoryjne oraz badania na zwierzętach wykazały, że mają wyraźny wpływ stymulujący na wzrost kości. Wykazano, że LIPUS przyspiesza gojenie złamań kości korowych i gąbczastych, a także opóźnionego zrostu kości.
Wyniki badań sugerują stymulujący wpływ LIPUS na: osteoblasty, dorosłe komórki mezynchymalne oraz chondrocyty. Lokalizacja złamania i rozchodzenie się fali ultradźwiękowej sprawiają, że skutki wpływu stymulacji pulsacyjnymi ultradźwiękami o małym natężeniu są różne i uzależnione są od głębokości złamania. Powierzchowne efekty stymulacji kości przez LIPUS przyczyniają się do tworzenia nowej kostniny. Natomiast głębokie do polepszenia mineralizacji nowo powstałej tkanki kostnej.
Dane literaturowe przemawiają za pozytywnym wpływem stymulacji LIPUS na proces osteogenezy tkanki niezmienionej chorobowo.
LIPUS – ultradźwięki o niskiej intensywności są także coraz częściej stosowane w fizjoterapii. Najczęściej do leczenia uszkodzeń tkanek miękkich, stymulując zwiększoną perfuzję do miejsca urazu.